حدیث 2 . قانون علّيّت
الإمامُ الصّادقُ عليه السلام ـ لمّا سألَهُ أبو شاكرٍ الدَّيْصانيُّ : ما الدّليلُ على أنّ لكَ صانِعا ؟ ـ : وَجَدتُ نَفْسي لا تَخْلو مِن إحْدى جِهَتَينِ : إمّا أنْ أكون صَنَعْتُها أنا أو صَنَعَها غَيري ؛ فإن كنتُ صَنَعتُها أنا فلا أخْلو مِن أحدِ مَعْنَيَينِ ، إمّا أنْ أكونَ صَنَعتُها وكانتْ مَوجودَةً أو صَنَعْتُها وكانتْ مَعْدومَةً ، فإنْ كنتُ صَنَعْتُها وكانتْ مَوجودةً فَقَدِ اسْتَغْنَتْ بوجودِها عن صَنْعَتِها ، و إن كانتْ مَعْدومَةً فإنّكَ تَعلمُ أنّ المَعْدومَ لا يُحْدِثُ شَيئا ، فقد ثَبَتَ المَعنى الثّالثُ أنّ لي صانِعا وهُو اللّهُ رَبُّ العالَمِينَ ، فقامَ وما أحارَ جَوابا . امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به اين پرسش ابوشاكر ديصانى كه : دليل بر اين كه تو را آفريدگارى است چيست ؟ ـ فرمود : خودم را از دو حال خالى نيافتم : يا من خود را آفريدهام يا كسى ديگر مرا آفريده است . اگر من خود را آفريدهام از دو حال خارج نيستم : يا بودهام و خود را آفريدهام و يا نبودهام و خود را پديد آوردهام . اگر قبلاً بودهام و خود را پديد آوردهام نيازى به پديد آوردن ندارم و اگر نبودهام تو مىدانى كه معدوم چيزى را به وجود نمىآورد ، پس شقّ سوم ثابت مىشود و آن اين كه مرا آفريدگارى است و آن همان خداى پروردگار جهانيان است . ابوشاكر كه پاسخى براى گفتن نداشت، برخاست . منبع: التوحيد : 290/10 .
فهرست منتخب میزان الحکمه 2 . قانون علّيّت حديث و آيات
|