حدیث 1536 ـ اهمّيّت منصب قضاء

عنه عليه ‏السلام ـ مِن كتابٍ كَتَبَهُ للأشتَرِ لَمّا وَلّاهُ‏على مِصرَ ـ : ثُمّ اختَرْ لِلحُكمِ بينَ الناسِ‏أفضَلَ رَعِيَّتِكَ في نَفسِكَ ، ممَّن لا تَضيقُ بهِ الاُمورُ ، ولا تُمَحِّكُهُ الخُصومُ ، ولا يَتَمادى في الزَّلَّةِ ، ولايَحصَرُ مِنَ الفَيءِ إلَى الحَقِّ إذا عَرَفَهُ ، ولا تُشرِفُ نَفسُهُ على طَمَعٍ ، ولا يَكتَفي بأدنى فَهمٍ دونَ أقصاهُ ، وأوقَفَهُم في الشُّبُهاتِ ، وآخَذَهُم بالحُجَجِ وأقَلَّهُم تَبَرُّما بمُراجَعَةِ الخَصمِ ، وأصبَرَهُم على تَكشُّفِ الاُمورِ ، وأصرَمَهُم عِند اتِّضاحِ الحُكمِ ، مِمّن لا يَزدَهيهِ إطراءٌ ، ولا يَستَميلُهُ إغراءٌ ، واُولئكَ قَليلٌ ، ثُمّ أكثِر تَعاهُدَ (تَعهُّدَ) قَضائهِ .

امام على عليه ‏السلام ـ در فرمان استاندارى مصر به مالك اشتر ـ نوشت : براى داورى ميان مردم، بهترين و برترين فردى را كه به نظرت مى‏رسد از ميان رعيت انتخاب كن؛ كسى كه كارها بر او تنگ نيايد [و از حل اختلافات در نماند] و [ستيزه‏گرى ]طرفين دعوا او را به لجاجت و پافشارى در رأى خويش وا ندارد ، در لغزش‏فرو نرود و هر گاه حقيقت را شناخت [و به حكم نادرست خود پى برد]، از بازگشت به حق خوددارى نكند و خويشتن‏را در پرتگاه‏طمع‏ننشاند و به‏فهم سطحى قضايا بسنده نكند و دنبال فهم عميق و دقيق آنها باشد. در موارد شبهه‏ناك بيش از همه درنگ و احتياط كند و بيش از همه دنبال دليل و برهان باشد و از مراجعه داد خواهان كمتر به ستوه آيد و در كشف حقيقت دعاوى، از همه شكيباتر باشد و چون حقيقت روشن شد [در صدور حكم]، از هر كس ديگر بيشتر قاطعيت نشان دهد. كسى باشد كه مدح و ستايش، او را فريفته و خودبين نسازدوتشويق‏وتحريك، او را به سويى متمايل نسازد و البته چنين كسانى اندك شمارند. آن گاه، خودت به كار قضاوت او بسيار رسيدگى كن.

منبع: يا با سرسختى هر يك از متخاصمين در ادعاى خود، از رأى درست منحرف نشود ؛ يا چنان پرهيبت و صلابت باشد كه طرفين دعوا ، در محك زدن او براى اين كه ببينند رشوه مى‏پذيرد يا نه و آيا تطميع و تهديد در او اثر دارد يا نه ، به او طمع نداشته باشند .