حدیث عوامل نشاط

امام باقر عليه‏السلام : در ميان قوم بنى اسرائيل ، مردى خردمند و ثروتمند بود . وى را پسرى بود از همسرى پاك‏دامن كه در شمايل ، شبيه وى بود و دو پسر داشت از همسرى غيرِ پاك‏دامن . چون هنگام مرگش فرا رسيد ، به آنان گفت : اين ثروت من ، براى يكى از شماست .
چون از دنيا رفت ، پسر بزرگ‏تر گفت : «آن يكى من هستم» .
پسر وسطى گفت : «آن يكى ، من هستم» .
پسر كوچك‏تر گفت : «آن يكى ، من هستم» .
[چون نزاع بالا گرفت ،] شكايت به قاضىِ شهر بردند . قاضى گفت : مرا در اين باره ، نظرى نيست . نزد سه برادر كه فرزندان چوپان‏اند ، برويد .
آنها نزد يكى از برادران آمدند و پيرى كهن‏سال را ديدند . به آنان گفت : نزد برادرم برويد . او از من بزرگ‏تر است . از او بپرسيد . بر او وارد شدند . پيرمردى ميان‏سال ، بيرون آمد و گفت : از برادرِ بزرگ‏ترم بپرسيد . بر سومين برادر ، وارد شدند . او را كم‏سال‏تر يافتند . نخست ، از او خواستند شرح حالِ خودشان را بگويد و سپس به پرسش ، آنها پاسخ دهد .
او گفت : آن برادرم را كه نخست ديديد ، كوچك ترين برادر است . همسرى ناسازگار داشت كه به وى ، بدى مى‏كرد . [برادرم] بر اين بدى‏ها صبر كرد ، مبادا به گرفتارى بزرگ تر و طاقت‏فرسا مبتلا شود . آن زن ، او را پير كرد . برادر دوم ، همسرى داشت كه گاهى او را مى‏رنجانْد و گاهى او را شاد مى‏كرد . لذا او در مرزِ جوانى و پيرى قرار دارد . و امّا من ، همسرم هميشه مرا شاد مى‏كرد و هيچ‏گاه مرا آزار نداد و هرگز از او بدى به من نرسيد . بدين جهت ، جوانى‏ام با او پايدار است . و امّا مسئله شما كه وصيّت پدرتان است ، نخست برويد نبش قبر كنيد ، استخوان هايش را بيرون آوريد و بسوزانيد و نزد من برگرديد ، تا ميانِ شما داورى كنم .
برادران رفتند . برادر كوچك تر ، شمشير پدر را برداشت و دو برادر ديگر ، كلنگ برداشتند . وقتى خواستند نبشِ قبر كنند ، برادر كوچك‏تر گفت : نبش قبر نكنيد . من سهم خود را به شما وا مى‏گذارم .
برادران ، نزد قاضى بازگشتند . مرد گفت : اين ، شما را كفايت مى‏كند . مال را نزد من آوريد . آن گاه به برادر كوچك‏تر گفت كه ثروت را بردارد . [سپس افزود : ]اگر آن دو فرزندان آن مرد بودند ، [به هنگام نبش قبر ،] احساس ناراحتى به آنان دست مى‏داد ، چنان كه به فرزند كوچك‏تر دست داد .