حدیث امانتدارى
الكافي عن عبد الرحمن بن سَيابَة : لَمّا هَلَكَ أبي سَيابَةُ جاءَ رَجُلٌ مِنإخوانِهِ إلَيَّ فَضَرَبَ البابَ عَلَيَّ فَخَرَجتُ إلَيهِ فَعَزّاني ، وقالَ لي : هَل تَرَكَ أبوكَ شَيئا؟ فَقُلتُ لَهُ : لا . فَدَفَعَ إلَيَّ كيسا فيهِ ألفُ دِرهَمٍ وقالَ لي : أحسِن حِفظَها وكُل فَضلَها . فَدَخَلتُ إلى اُمّي وأ نَا فَرِحٌ فَأَخبَرتُها فَلَمّا كانَ بِالعَشِيِّ أتَيتُ صَديقا كانَ لِأَبي فَاشتَرى لي بَضائِعَ سابِرِيٍّ وجَلَستُ في حانوتٍ فَرَزَقَ ـ اللّهُ جَلَّ وعَزَّ ـ فيها خَيرا كَثيرا وحَضَرَ الحَجُّ فَوَقَعَ في قَلبي فَجِئتُ إلى اُمّي ، وقُلتُ لَها : إنَّها قَد وَقَعَ في قَلبي أن أخرُجَ إلى مَكَّةَ . فَقالَت لِي : فَرُدَّ دَراهِمَ فُلانٍ عَليهِ فَهاتِها وجِئتُ بِها إلَيهِ فَدَفَعتُها إلَيهِ فَكَأَنّي وَهَبتُها لَهُ . فَقالَ : لَعَلَّكَ استَقلَلتَها فَأَزيدَكَ؟ قُلتُ : لا ، ولكِن قَد وَقَعَ في قَلبِيَ الحَجُّ فَأَحبَبتُ أن يَكونَ شَيئُكَ عِندَكَ ، ثُمَّ خَرَجتُ فَقَضَيتُ نُسُكي ، ثُمَّ رَجَعَتُ إلَى المَدينَةِ فَدَخَلتُ مَعَ النّاسِ عَلى أبي عَبدِ اللّهِ عليهالسلام وَكانَ يَأذَنُ إذنا عامّا فَجَلَستُ في مَواخيرِ النّاسِ وكُنتُ حَدَثا فَأَخَذَ النّاسُ يَسأَلونَهُ ويُجيبُهُم . فَلَمّا خَفَّ النّاسُ عَنهُ أشارَ إلَيَّ فَدَنَوتُ إلَيهِ فَقالَ لي : أ لَكَ حاجَةٌ ؟ فَقُلتُ : جُعِلتُ فِداكَ! أ نَا عَبدُ الرَّحمنِ بنُ سَيابَةَ . فَقالَ لي : ما فَعَلَ أبوكَ؟ فَقُلتُ : هَلَكَ . قالَ : فَتَوَجَّعَ وتَرَحَّمَ ، قالَ : ثُمَّ قالَ لي : أَفَتَرَكَ شَيئا . قُلتُ : لا . قالَ : فَمِن أينَ حَجَجتَ؟ قالَ : فَابتَدَأتُ فَحَدَّثتُهُ بِقِصَّةِ الرَّجُلِ . قالَ : فَما تَرَكَني أفرُغُ مِنها حَتّى قالَ لي : فَما فَعَلتَ فِي الأَلفِ؟ قالَ : قُلتُ : رَدَدتُها عَلى صاحِبِها . قالَ : فَقالَ لي : قَد أحسَنتَ ، وقالَ لي : ألا اُوصيكَ؟ قُلتُ : بَلى ، جُعِلتُ فِداكَ ! فَقالَ : عَلَيكَ بِصِدقِ الحَديثِ وأداءِ الأَمانَةِ تَشرَكِ النّاسَ في أموالِهِم هكَذا ـ وجَمَعَ بَينَ أصابِعِهِ ـ . قالَ : فَحَفِظتُ ذلِكَ عَنهُ فَزَكَّيتُ ثَلاثَمِئَةِ ألفِ دِرهَمٍ. الكافى ـ به نقل از عبد الرحمان بن سيابه ـ : چون پدرم سَيابه از دنيا رفت ، مردى از دوستانش نزد من آمد و درِ خانه را زد . بيرون رفتم . به من تسليت گفت و افزود : آيا پدرت چيزى برجاى گذاشته است؟ گفتم : نه . كيسهاى كه در آن ، هزار درهم بود ، به من داد و گفت : از اين سرمايه ، درست نگهدارى كن و از سود آن ، بهره ببر . با خوشحالى نزد مادرم رفتم و وى را از داستان ، باخبر ساختم . چون شب شد، نزد يكى از دوستان پدرم رفتم و برايم مقدارى پارچه سابرى جنس شاپورى خريدارى كرد و در مغازهاى به كسب، مشغول شدم. خداوند عز و جل در اين كسب و كار ، سود بسيارْ مقدّر ساخت . چون هنگام حج شد ، به دلم افتاد به مكّه بروم . نزد مادرم آمدم و به وى گفتم : به دلم افتاده كه به مكّه بروم . مادرم گفت : پس درهمهاى فلانى را به وى بازگردان . سپس درهمها را نزد آن مرد بُردم و به وى بازگرداندم ، چنانكه گويا هزار درهم را به وى بخشيدم [ ؛ چون او گمان نمىكرد اين پول ، هيچگاه به وى برگردد] . مرد گفت : شايد اينها برايت كم است . آنها را زياد كنم؟ گفتم : خير ؛ ليكن قصد حج دارم و دوست مىدارم اموالتان نزد خودتان باشد . سپس به سمت مكّه رفتم ، اعمال حج را به جا آوردم و به مدينه بازگشتم . پس از برگشت ، به همراه مردم به ديدار امام صادق عليهالسلام رفتم . ايشان ، ملاقاتهاى عمومى داشت . من كه كم سن بودم ، در آخرِ جمعيت نشستم . مردم سؤال مىكردند و وى پاسخ مىداد تا اين كه جمعيت ، كم شد . امام عليهالسلام به من اشاره كرد . نزديك شدم . به من فرمود : «آيا خواستهاى دارى؟» . گفتم : جانم فدايت! من عبدالرحمان پسر سَيابه هستم . فرمود : «پدرت چه كار مىكند؟» . گفتم : از دنيا رفت . امام عليهالسلام اظهار همدردى كرد و بر وى رحمت فرستاد . سپس به من فرمود : «آيا پدرت مالى به جاى گذاشت؟» گفتم : خير . فرمود : «پس چگونه حج انجام دادى؟» . داستان آن مرد را برايش شرح دادم . هنوز سخنم تمام نشده بود كه فرمود : «با هزار درهم ، چه كردى؟» . گفتم : آن را به صاحبش بازگرداندم . به من فرمود : «آفرين!» . سپس فرمود : «آيا به تو سفارشى بكنم؟» . گفتم : آرى ، جانم فدايت! فرمود : «بر تو باد راستگويى و امانتدارى ، تا اين چنين ، شريكِ مال مردم باشى» و انگشت هايش را [براى فهماندن مطلب ،] درهم كرد . اين اندرز را هميشه بهياد داشتم تا [به ثروتى دست يافتم كه] سيصد هزار درهم ، زكات دادم . منبع: پارچه يا جامهاى نازك و نيكو، منسوب به سابور(شاپور)، واقع در منطقه فارس (ر . ك : لغتنامه دهخدا: ج8 ص11624).
فهرست حکمتنامه جوان امانتدارى حديث و آيات
|