حدیث امير مؤمنان

مُرُوج الذهب : ضِرار بن ضَمرَه ـ كه از ياران خاص على عليه‏السلام بود ـ به عنوان نماينده بر معاويه وارد شد . معاويه به وى گفت : على را برايم توصيف كن .
ضرار گفت : اى امير مو?نان! مرا معذور بدار .
معاويه گفت : چاره‏اى نيست .
ضرار گفت : حال اگر چاره‏اى نيست ، [پس بدانيد كه] به خدا سوگند ، وى ، دورانديش و بسيار نيرومند بود ، سخنى جدا كننده حق و باطل بر زبان مى‏راند ، عادلانه داورى مى‏كرد ، دانش از همه جوانبش مى‏جوشيد ، و حكمت از اطرافش گويا بود . از غذاها سفت‏ترش را دوست مى‏داشت و از پوشاك ، كوتاهش را .
به خدا سوگند ، هرگاه او را مى‏خوانديم ، به ما پاسخ مى‏داد و اگر چيزى از او درخواست مى‏كرديم ، اجابت مى‏نمود . به خدا سوگند ، با همه نزديكى به وى ، نمى‏توانستيم به خاطر هيبتش با او سخن بگوييم و به جهت بزرگى‏اش در دل و جانمان نمى‏توانستيم با او آغاز به سخن گفتن كنيم .
وقتى كه لبخند مى‏زد ، دندان‏هايش مرواريد به رشته كشيده را مى‏مانْد ، دينداران را گرامى مى‏داشت و به تهى‏دستان ، رحم مى‏كرد . در روز گرسنگى به يتيم خويشاوند و بينواى خاك‏نشين ، غذا مى‏داد . برهنگان را مى‏پوشانيد و دادخواهان را يارى مى‏رساند . از دنيا و جلوه‏هايش كناره مى‏گرفت و با شب و تاريكى اُنس داشت . گويا او را مى‏بينم كه شب ، پرده‏هايش را پايين كشيده و ستارگانش فرونشسته و او در محرابش ، محاسن خود را به كف گرفته و مانند مار گَزيده به خود مى‏پيچد و به آهنگ سوزناك مى‏گِريد و مى‏گويد : «اى دنيا! جز مرا فريب ده . خود را به من عرضه مى‏نمايى و مشتاق من گشته‏اى؟ هرگز ، هرگز! فريب تو نزديك مباد! من تو را سه طلاقه كرده‏ام و حقّ رجوع ندارم . عمرت كوتاه ، و خوشى‏ات پست ، و قدر تو ناچيز است . آه از كمىِ توشه و دورى مسافت و تنهايى راه!» .
آن گاه ، معاويه به ضرار گفت : بيش از اين از سخنانش برايم بگو .
ضرار گفت : هميشه مى‏فرمود : «شگفت‏ترين قسمت انسان ، قلب اوست . . .» .
معاويه باز گفت : هرچه از سخن او مى‏دانى ، برايم بازگو .
ضرار گفت : دور است كه بتوانم هر آنچه شنيدم ، بر زبان آورم .