حدیث 150. منافق
امام على عليهالسلام: اَلنِّفاقُ عَلى اَرْبَعِ دَعائِمَ: عَلَى الْهَوى وَ الْهُوَيْنا وَ الْحَفيظَةِ وَ الطَّمَعِ. فَالْهَوى عَلى اَرْبَعِ شُعَبٍ: عَلَى الْبَغْىِ وَ الْعُدْوانِ وَ الشَّهْوَةِ وَ الطُّغْيانِ؛ فَمَنْ بَغى كَثُرَتْ غَوائِلُهُ وَ تُخُلِّىَ مِنْهُ وَ قُصِرَ عَلَيهِ، وَ مَنِ اعْتَدى لَمْيُؤْمَنْ بَوائِقُهُ وَ لَمْيَسْلَمْ قَلْبُهُ وَ لَمْيَمْلِكْ نَفْسَهُ عَنِ الشَّهَواتِ، وَ مَنْ لَمْيَعْذِلْ نَفْسَهُ فِى الشَّهَواتِ خاضَ فِى الْخَبيثاتِ وَ مَنْ طَغى ضَلَّ عَلى عَمْدٍ بِلا حُجَّةٍ. وَ الْهُوَيْنا عَلى اَرْبَعِ شُعَبٍ: عَلَى الْغِرَّةِ وَ الاَْمَلِ وَ الْهَيْبَةِ وَ الْمُماطَـلَةِ؛ وَ ذلِكَ بِاَنَّ الْهَيْبَةَ تَرُدُّ عَنِ الْحَقِّ، وَ الْمُماطَـلَةَ تُفَرِّطُ فِى الْعَمَلِ حَتّى يَقْدَمَ عَلَيهِ الاَْجَلُ، وَ لَوْ لاَ الاَْمَلُ عَلِمَ الاِْنْسانُ حَسَبَ ما هُوَ فيهِ، وَ لَوْ عَلِمَ حَسَبَ مَا هُوَ فيهِ ماتَ خُفاتاً مِنَ الْهَوْلِ وَ الْوَجَلِ، وَ الْغِرَّةَ تَقْصُرُ بِالْمَرْءِ عَنِ الْعَمَلِ. وَ الْحَفيظَةُ عَلى اَرْبَعِ شُعَبٍ: عَلَى الْكِبْرِ وَ الْفَخْرِ وَ الْحَميَّةِ وَ الْعَصَبيَّةِ؛ فَمَنِ اسْتَـكْبَرَ اَدْبَرَ عَنِ الْحَقِّ، وَ مَنْ فَخَرَ فَجَرَ وَ مَنْ حَمىَ اَصَرَّ عَلَى الذُّنوبِ، وَ مَنْ اَخَذَتْهُ الْعَصَبيَّةُ جارَ، فَبِئْسَ الاَْمْرُ اَمْرٌ بَيْنَ اِدْبارٍ وَ فُجورٍ وَ اِصرارٍ وَ جَوْرٍ عَلَى الصِّراطِ. وَ الطَّمَعُ عَلى اَرْبَعِ شُعَبٍ: الْفَرَحِ وَ الْمَرَحِ وَ اللَّجاجَةِ وَ التَّـكاثُرِ؛ فَالفَرَحُ مَكْروهٌ عِنْدَ اللّهِ وَ الْمَرَحُ خُيَلاءُ، وَ اللَّجَاجَةُ بَلاءٌ لِمَنِ اضْطَرَّتْهُ اِلى حَمْلِ الاْثامِ، وَ التَّـكاثُرُ لَهْوٌ وَ لَعِبٌ وَ شَغُلٌ وَ اسْتِبْدالُ الَّذى هُوَ اَدْنى بِالَّذى هُوَ خَيْرٌ. فَذلِكَ النِّفاقُ وَ دَعائُمُهُ وَ شُعَبُهُ؛ نفاق، چهار پايه دارد: هوس، سهلانگارى، خشم و طمع.
هوس، خود، چهار شعبه دارد: ستم، تجاوز، شهوت و سركشى. هر كس ستم كند، گرفتارىهايش زياد مىشود و تنها مىمانَد و [ديگران] از كمك به او خوددارى مىكنند. هر كس تجاوز (زيادهخواهى) كند، مردم از بدىهايش در اَمان نيستند و دلش سالم نمىمانَد و نمىتواند در برابر خواستههاى نفسانىاش خويشتندارى كند. هر كس شهوات خود را تعديل نكند، در پليدىها فرو مىرود و هر كس سركشى كند، خودخواسته و بىدليل، به بىراهه مىرود.
سهلانگارى نيز چهار شعبه دارد: غفلت، آرزو، ترس و امروز و فردا كردن. و اين بدان جهت است كه ترس، [انسان را] از حقّ، دور مىكند و امروز و فردا كردن، موجب كوتاهى كردن در انجام عمل [صالح] مىشود تا اجل به سراغ انسان بيايد (اجل انسان فرا رسد). و آرزو اگر نبود، انسان، حساب كار خود را مىدانست و انسان، اگر حساب كار خود را مىدانست، از نگرانى و دلهره جان مىسپُرد، و غفلت، موجب كمگذاشتن در كار مىشود.
خشم نيز چهار شعبه دارد: خودبرتربينى، فخرفروشى، غرور و تعصّب. هر كس تكبّر داشته باشد، از [راه] حقّ، منحرف مىشود و هر كس فخرفروشى كند، به گناه مىافتد و هر كس غرور داشته باشد، بر گناهان اصرار مىورزد (گناهان را تكرار مىكند) و هر كس گرفتار تعصّب شود، ستم خواهد كرد. پس چه بد چيزى است آن كه نتيجهاش پشت كردن به حقّ باشد و گناه و اصرار بر گناه و انحراف از راه راست را نيز به دنبال بياورد.
طمع نيز چهار شعبه دارد: سرمستى، خوشگذرانى، خيرهسرى (لجاجت) و ثروتاندوزى. سرمستى، در محضر خداوند، خوشايند نيست و خوشگذرانى، غرور است و خيرهسرى، بلايى است براى آدمى، كه او را به كشيدن بار گناهان، وادار مىكند و ثروتاندوزى، سرگرمى و بازى و گرفتارى و جايگزين كردن.
چيزى پَستتر (يعنى دنيا) به جاى چيزى بهتر (يعنى آخرت) است اين بود [شرح] نفاق و پايهها و شاخههاى آن! منبع: كافى، ج 2، ص 393.
فهرست زندگی در پرتو قرآن و حدیث ج1 150. منافق حديث و آيات
|
