حدیث 246. صميمى با خدا

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله: قَوْلُنا: اِنَّ اِبْراهيمَ خَليلُ اللّه‏ِ فَانَّما هُوَ مُشْتَقٌّ مِنَ الْخَلَّةِ اَوِ الْخُلَّةِ، فَاَمَّا الْخَلَّةُ فَاِنَّما مَعْناها الفَقْرُ وَ الْفاقَةُ، وَ قَدْ كانَ خَليلاً اِلى رَبِّهِ فَقيرا، وَ اِلَيْهِ مُنْقَطِعا، وَ عَنْ غَيْرِهِ مُتَعَفِّفا مُعْرِضا مُسْتَغْنيا، وَ ذالِكَ لَمّا اُريدَ قَذْفُهُ فِى النّارِ فَرُمىَ الْمَنْجَنيقُ فَبَعَثَ اللّه‏ُ اِلى جَبْرَئيلَ عليه‏السلام وَ فَقالَ لَهُ: اَدْرِكْ عَبدى. فَجاءَهُ فَلَقيَهُ فِى الْهَواءِ، فَقالَ: كَلِّفْنى ما بَدا لَـكَ، قَدْ بَعَثَنِى اللّه‏ُ لِنُصْرَتِكَ. فَقالَ: بَلْ حَسْبىَ اللّه‏ُ وَ نِعْمَ الْوَكيلُ، اِنّى لا اَسْاَلُ غَيْرَهُ وَ لا حاجَةَ اِلاّ اِلَيْهِ. فَسَمّاهُ خَليلَهُ اَىْ فَقيرَهُ وَ مُحْتاجَهُ وَ الْمُنْقَطِعَ اِلَيْهِ عَمّنْ سِواهُ؛

اين كه مى‏گوييم: «ابراهيم، خليلِ خداست» كلمه خليل، برگرفته از خَلَّة يا خُلَّة است. خَلَّه به معناى فقر و نيازمندى است؛ چرا كه او نيازمند به پروردگار خود بود و از همه بُريد و به او روى آورد و از غير او روى گرداند و اظهار بى‏نيازى كرد و زمانى كه خواستند او را در آتش بيندازند و با منجنيق، پرتابش كردند، خداوند به جبرئيل عليه‏السلام پيغام فرستاد كه: بنده‏ام را درياب. پس جبرئيل، خود را به ابراهيم ـ كه در ميان هوا ـ بود رسانيد و گفت: به هر چه مى‏خواهى مرا فرمان ده كه خداوند، مرا براى يارى تو فرستاده است: ابراهيم عليه‏السلام فرمود: نه! خداوند، مرا كفايت مى‏كند و او خوب حمايتگرى است. من جز از او نمى‏خواهم و به هيچ كس جز او نيازى ندارم. پس خداوند، او را خليل خود ناميد، يعنى فقير و نيازمند به خود و كسى كه از همه بُريده و به او روى آورده است.

منبع: تفسير نور الثقلين، ج 1، ص 554، ح 582.