حدیث انواع دوستان
تحف العقول : قالَ [الإِمامُ الحُسَينُ ] عليهالسلام : الإِخوانُ أربَعَةٌ : فَأَخٌ لَكَ ولَهُ ، وأخٌ لَكَ ، وأخٌ عَلَيكَ ، وأخٌ لا لَكَ ولا لَهُ . فَسُئِلَ عَن مَعنى ذلِكَ فَقالَ عليهالسلام : الأَخُ الَّذي هُوَ لَكَ ولَهُ : فَهُوَ الأَخُ الَّذي يَطلُبُ بِإِخائِهِ بَقاءَ الإِخاءِ ، ولا يَطلُبُ بِإِخائِهِ مَوتَ الإِخاءِ ، فَهذا لَكَ ولَهُ ؛ لِأَنَّهُ إذا تَمَّ الإِخاءُ طابَت حَياتُهُما جَميعا ، وإذا دَخَلَ الإِخاءُ في حالِ التَّناقُضِ بَطَلَ جَميعا . وَالأَخُ الَّذي هُوَ لَكَ : فَهُوَ الأَخُ الَّذي قَد خَرَجَ بِنَفسِهِ عَن حالِ الطَّمَعِ إلى حالِ الرَّغبَةِ ، فَلَم يَطمَع فِي الدُّنيا إذا رَغِبَ فِي الإِخاءِ ، فَهذا موفِرٌ عَلَيكَ بِكُلِّيَّتِهِ . وَالأَخُ الَّذي هُوَ عَلَيكَ : فَهُوَ الأَخُ الَّذي يَتَرَبَّصُ بِكَ الدَّوائِرَ ، ويُغشِي السَّرائِرَ ، ويَكذِبُ عَلَيكَ بَينَ العَشائِرِ ، ويَنظُرُ في وَجهِكَ نَظَرَ الحاسِدِ ، فَعَلَيهِ لَعنَةُ الواحِدِ . وَالأَخُ الَّذي لا لَكَ ولا لَهُ : فَهُوَ الَّذي قَد مَلَأَهُ اللّهُ حُمقا فَأَبعَدَهُ سُحقا ، فَتَراهُ يُؤثِرُ نَفسَهُ عَلَيكَ ، ويَطلُبُ شُحّا ما لَدَيكَ . تحفالعقول : [امام حسين عليهالسلام ]فرمود : «برادران ، چهار گونهاند : برادرى كه [دوستىاش ]به سود تو و اوست ؛ و برادرى كه به سود توست ؛ و برادرى كه به زيان توست ؛ و برادرى كه نه به سود توست و نه به سود خودش» . معناى اين سخن را از ايشان پرسيدند . حضرت فرمود : «برادرى كه به سود تو و خودش است ، آن برادرى است كه با برادرى خود ، خواستار ماندگارى برادرى است و مقصودش از برادرىِ خود ، ميراندن برادرى نيست . اين كس به سود تو و به سود خودش مىكوشد ؛ زيرا اگر برادرى كامل شود ، زندگىِ هر دو شيرين مىگردد و اگر برادرى كاستى گيرد ، [خوشى هر دو ]تباه مىگردد . امّا برادرى كه به سود توست ، آن برادرى است كه خود را از حالت طمع به حالت رغبت در آورده است و چون به برادرى راغب است ، در [امور ]دنيا طمع نمىورزد . پس با همه وجودش به تو سود مىرساند . امّا برادرى كه به زيان توست ، آن برادرى است كه چشمانتظارِ گرفتارىهاى توست و با تو يكدل نيست و ميان مردم بر ضدّت دروغ مىبافد و حسودانه به چهرهات مىنگرد . پس لعنت [خداى ]يگانه بر او باد ! امّا برادرى كه نه به سود توست و نه به سود خودش ، همان است كه خداوند او را سرشار از حماقت كرده و از رحمت خويش دور ساخته است . پس او را مىبينى كه خودش را بر تو مقدّم مىدارد و آنچه را دارى ، آزمندانه براى خود مىخواهد» . منبع: تحف العقول : 247 ، بحار الأنوار : 78 / 119 / 13 .
فهرست دوستي در قرآن و حديث انواع دوستان حديث و آيات
|